Elektrikli araç devriminde gizlenen tehlike

Dünyada elektrikli araç satışları rekor kırarken, onları çalıştıran en kritik bileşen olan lityumda tedarik uyarısı geldi. Yeni araştırma, 2030’a kadar kıtlık kapıda diyor.

Elektrikli araçlar son birkaç yılda adeta vites büyüttü. Sadece 2024’te 17 milyondan fazla elektrikli araç satıldı. Bu, bir önceki yıla göre %25’lik bir artış demek. Uluslararası Enerji Ajansı’na göre bu yükseliş böyle giderse, 2030’da satılan her 10 otomobilden 4’ü elektrikli olacak.

Ama bu hızlı dönüşümün altında sessiz bir kriz büyüyor: lityum eksikliği.

PİL SAVAŞI BAŞLIYOR

EV pillerinin kalbinde yer alan lityuma olan talep hızla artarken, arz bu tempoya yetişemeyebilir.

Cell Reports Sustainability dergisinde yayımlanan yeni bir araştırma, Çin, ABD ve Avrupa’nın 2030’a kadar lityum ihtiyaçlarını yerli kaynaklardan karşılayamayacağı uyarısında bulunuyor.

Çin’de talep 1,3 milyon metrik tona çıkarken üretim 1,1 milyonda kalabilir. Avrupa ise 792 bin tona ihtiyaç duyarken, ancak 325 bin ton üretebilir.

KÜRESEL REKABET KIZIŞIYOR

Bugün dünyadaki lityumun yaklaşık %80’i üç ülkeden geliyor: Avustralya, Şili ve Arjantin.

Ancak Çin, zaten bu pazara hâkim durumda. Yeni analizlere göre, Çin’in ithalatı %77 artarsa, ABD ve Avrupa ithalatlarını ciddi şekilde azaltmak zorunda kalabilir:

ABD %84

Avrupa %78 düşüş yaşayabilir.

Bu da büyük bir küresel tedarik savaşı anlamına geliyor.

SORUN KAYNAK DEĞİL, ERİŞİM

Araştırmanın ortak yazarı Dr. André Månberger, asıl sorunun yer altındaki rezerv değil, bu rezervlerin zamanında çıkarılıp işlenmesi olduğunu söylüyor:

“Tedarik zincirleriyle birlikte çok fazla yol bağımlılığı oluşuyor. Yani her şeyin değişmesi o kadar kolay değil.”

Umutsuzluk yok. Çünkü çözüm arayışları da hızlandı:

Lityum fiyatlarının yükselmesi, yeni madencilik yatırımlarını teşvik edebilir. Daha verimli pil teknolojileri (örneğin sodyum iyon piller) geliştikçe, lityuma olan bağımlılık azalabilir.

Ve belki de en önemlisi: geri dönüşüm.

İlk nesil elektrikli araçlar 2030’larda hurdaya çıktığında, pillerdeki lityum geri kazanılarak yeni üretime katkı sağlayabilir.

Månberger’in söylediği gibi:

“Darboğazları öngörmek kolay, ama onları aşacak yenilikleri tahmin etmek zor.”
Teknoloji tarihine bakıldığında, bu tür krizlerin inovasyonun itici gücü olduğu da biliniyor. (Haber Merkezi)