Tiyatro hakkında

Ekim ayı geldi çattı, sonbahar girdik, kış mevsimine bir kaç adım kaldı. Sonbaharı severim kuru sıcaklardan ılık havalara geçeriz, hava doğa kokusu içimize bir burukluk salar.

Sonbahar birde tiyatrolarının perdelerinin açılması demektir. Bu sezon gene yeni oyunlar, yeni hayat tecrübelerini sahnelerde seyredeceğiz.

Bu aralar tiyatronun Türkiye’de gelişimi hakkında araştırmalar yapmaya başladım. Edindiğim bilgileri sizinle paylaşmak isterim.

Savaşlar kazanıldıktan sonra, Osmanlı şenlikler düzenlermiş 40 gün 40 gece halka panayır edasında eğlenceler düzenlenirmiş. Böylece saray, esnaf, ordu ve halk bir araya gelirlermiş. Bu şenliklerde Karagöz Hacivat yanı sıra batı tiyatrosu gelirmiş. Saray batı tiyatrosuna ödemeler yapar ve bazen Çırağan, Yıldız ve Dolmabahçe saraylarının bahçesine tiyatro çadırı kurarlarmış. Aşağı yukarı batılı anlamda tiyatro Osmanlı zamanı Anadolu topraklarına girmeye başlamış. 

İlk tiyatro 1884 yılında İstanbul Gedikpaşa semtinde Güllü Agop tarafından kurulduğu bilinen Gedikpaşa tiyatrosudur. Batılı anlamda tiyatro salonu idi. Tiyatro tüm halka hitap ettiği için edebiyatçıların büyük ilgisini çekti ve güzel eserler ortaya çıktı. 

Dolmabahçe Sarayında oynanmak için Sultan Abdulmecid tarafından yazdırıldığı söylenen ilk tiyatro oyunu İbrahim Şinasi’nin “Şair Evlenmesi”(1860) dir. Tercüman-ı Ahval’da günlük yazı olarak yayınlanan  töre komedisidir, sonra kitap halinde basılmıştır. Oyunun sahnelenip sahnelenmediği bilmemektedir.  

Sahnelenen ilk tiyatro eseri ise Namık Kemal’in “Vatan yahut Silistre” adlı eseridir. 1872 yılında 4 perdelik bir oyundur. Sahnelendiğini sağlığında gördüğü tek oyundur. 1 Nisan 1873 yılında Güllü Agop tarafındsan Gedikpaşa tiyatrosunda sahnelenmiştir.

1869 yılında ise ilk uyarlamayı ise Ahmet Vefik Paşa “Zor Nikah” adlı eserdir. “Les Aventures de Telemaque” adlı eseri ilk çeviren Yusuf Kamil Paşa’dır. Bu romandan tiyatro eserine çeviren ise Ahmet Vefik Paşa olmuştur. Yani ilk edebiyat uyarlaması olarak tarihe geçmiştir. 

İleriki yıllarda Cumhuriyetin ilanının ardından İstanbul’da ilk Devlet Konservatuarı’nın kurulması ve Atatürk’ün Muhsin Ertuğrul’u görevlendirmesi ile tiyatronun gelişimi devam eder. 

Günümüzde her şehirde özel tiyatro ekipleri  sahnelere çıkmaya başladı, özellikle  tiyatro ekipleri turnelere çıkıyor. Devlet tiyatrolarının gezici tır tiyatrosu her yere ulaşmaya çalışıyor. Tiyatrolu günler dilerim.

İyi Seyirler…