UZMANINA SORDUK II

KLİNİK PSİKOLOG TUĞBA SARISAKAL YANITLADI

Değerli okurlarım Dünya Sağlık Örgütü sağlık terimini sadece hastalık ve sakatlık durumunun olmayışı değil ruhen, bedenen ve sosyal yönden tam bir iyilik hali olarak tanımlar. Yani aslında görünen herhangi bir rahatsızlığımızın olmayışı sağlıklı bireyler olduğumuz anlamı taşımayabilir. Özellikle içinde bulunduğumuz pandemi şartlarında; kısıtlamalar, vefat haberleri, mutasyon ihtimali, acaba hastalığa yakalanır mıyım endişesi gibi birçok sebep yüzünden toplumun büyük kısmının ruh sağlığının tehlikede olduğunu görüyoruz ve bu da bizi ikincil hasar dediğimiz bir noktaya getiriyor ve görünen Covid 19’un dışında bu hastalığın bizlerde ne gibi yan problemler ortaya çıkarabileceğini düşünmemiz gerekiyor. Aşı uygulamalarının da uygulanmaya geçmesiyle birlikte yakın zamanda rahatlamayı ve eski güzel günlerimize ulaşmayı beklesek de, bence kabul etmemiz gereken bir gerçek var; o da pandeminin bizlerde bıraktığı psikolojik etkilerinin pandemiden daha uzun sürebileceği. Bu sebeple bu yazımızda Uzmanına Sorduk köşemizde sizler için Klinik Psikolog Tuğba Sarısakal ile Covid 19’un ruh sağlığı üzerine etkilerini ve merak edilenleri konuştuk.

Covid 19’un insan psikolojisi üzerine etkileri nelerdir?

Covid 19 virüsü fiziksel sağlığı tehdit etmenin yanında ruhsal sağlık üzerinde de birtakım etkiler ortaya çıkarabilmektedir. Salgına yönelik önlemlerin başında gelen sosyal izolasyonkişilerin yaşam tarzlarını, alışkanlıklarını önemli ölçüde değiştirmiştir.Bunun sonucunda sosyal bağlar azalmış ve yalnızlık artmıştır. Sosyal ilişkilerin de ruh sağlığının önemli bir parçasını oluşturması,salgının olumsuzetkilerini kaçınılmaz kılmıştır.Ayrıca salgının çıkış nedeninin tam olarak bilinememesive toplumdaki tüm bireylerin potansiyel risk altında olması gibi belirsizlikler kişilerin ümitsizlik, çaresizlik, korku,kaygı gibi duygular yaşamasına sebep olmaktadır.Olumsuz düşüncelerin tetiklediği kaygı durumuyaşanan belirsizlikle daha da artmıştır. Konu hakkında yazılan yazılar, paylaşılan görseller kişiler üzerinde korku, panik, stres yaratırken; fobilerin, beslenme sorunlarının, uyku problemlerinin artmasına neden olabilmektedir.

Pandemi’den sonra insanlarda psikolojik defektler bekliyor musunuz?

Yaşanabilecek psikolojik problemlerden biri depresyondur. Kişinin sürekli evde olması, uzun süre yakınlarından uzak kalması, birtakım keyifli, huzurlu hissettirecek aktivitelerden uzaklaşmasıdepresif ruh haline neden olabilmektedir.Bunun sonucundabireyler hayattan keyif alamaz hale gelebilirler. Bunun sonrasında ise kişikendisini soyutlayıp, sosyalleşemediğinde depresyon her geçen gün daha da şiddetlenebilir.

İnsanlarda kendilerini virüse karşı korumak amacıyla aşırı el yıkama, aşırı titiz davranma, temizlik uğraşları gibi davranışlaroluştu. Bunlara ciddi zaman harcamabazı kişilerde obsesif kompulsif bozukluk denilen (takıntılar ve zorlantılar)psikolojik problemlerden birine zemin hazırlamaktadır. Ayrıca bu süreç hastalık boyutunda takıntıya eğilimi olan kişileri daha fazla etkileyip kişilerin kaygı durumlarını arttırabilmektedir.

Bir diğeri ise kaygı bozukluğudur. Virüsün hızla yayılması, her gün yeni vakalarıneklenmesi ve farklı mecralar yoluyla doğru-yanlış bilgilerin sürekli paylaşılması ve virüs ile ilgili belirsizlikler panik ve korku durumuna sebep olmakta ve kaygı bozukluğunu tetikleyebilmektedir.

Covid 19’un psikolojik yansımalarıyla başa çıkmak için neler yapılabilir?

Öncelikle iyi hissettiren, keyif veren aktivitelerle uğraşın; fiziksel egzersiz yapmak, müzik dinlemek, resim yapmak,kitap okumak, film listesi oluşturmak ve online müze gezileri gibi.

Arkadaşlarınız ile bağlantı kurun görüntülü konuşmaya, mesajlaşmaya vakit ayırın. Kendinize yeni bir uğraş bulun. (hobi,aktivite).

Sürekli koronavirüs haberleri takip etmeyin, belli aralıklara haber takibi yapmak endişedurumunu da azaltacaktır. Ayrıcaedindiğiniz bilgilerin bilimsel verilere dayalı ve güvenilirolmasına dikkat edin.

Nefes egzersizleri, gevşeme egzersizleri gibi teknikler ile stres ve kaygı seviyenizi azaltabilirsiniz.

Günlük rutine mümkün olduğunca devam edilmesi oldukça önemlidir. Uyku, beslenme,çalışma düzeninin belirlenmesi uyum sürecine yardımcı olacaktır.

Covid 19 süreci uyku düzeninde de birtakım değişiklikleri beraberinde getirdi.Rutininizi bozmamaya aynı saatte uyumaya ve uyanmaya özen gösteriniz.

Aileniz ile vakit geçirin, birlikte yapabileceğiniz aktiviteler planlayın. Birlikte sohbet etmek, film izlemek, yemek hazırlamak, kutu oyunları vs.

Deneyimlerinizi, duygu ve düşüncelerinizi aktaracağınız bir günlük oluşturabilirsiniz.

Son dönemde danışan sayısında artış oldu mu? Olduysa ne gibi bozukluklarda artış oldu?

Yaşanan bu sürecin birçok kişiyi psikolojik olarak olumsuz etkilediği ve bazı psikolojikrahatsızlıkları tetiklediği bilinmektedir. Danışan sayısında net bir artış olmadı.Ancak bunun nedeni olarak yaşanan ekonomik sorunlar, hasta olma korkusuyla hastanelere, kliniklere gelemeyen bir kitlenin olması diyebiliriz. Birçok kişinin aslında psikoloğa gelme ihtiyacı hissettiği ancak belirttiğim nedenlerden dolayı gelemediklerini biliyoruz. Depresyon, kaygı bozukluğu, temizlik takıntıları ile gelen danışanlarda artış bekliyoruz.

Pandeminin başından bu yana tedbirlerin önemi vurgulanırken, hala birtakım insanların tedbirlere uymamaktaki ısrarcılığının ne gibi bir psikolojik alt yapısı olabilir?

Bazı genç ve orta yaştaki sağlıklı bireylerdebana bir şey olmaz iyimserliği tedbirsiz davranmaya neden olmaktadır. Uzun süren bu tarz pandemi ve sosyal olaylarda bir süre sonra kişilerde artık bunaldıkları ve sıkıldıkları için hastalığı reddetme ve umursamaz davranma durumları görülebilmektedir. Tedbir almayanların taşıdığı virüs dolayısıyla diğer bireyler için bir risk oluşturmaktadır. Sağlıklı bireyler için virüsü atlatmak daha kolay olsa bile virüse yakalanmanın insan psikoloji üzerinde etkiler gösterebileceği unutulmamalıdır.Ayrıca bu derece ciddi bir hastalık için kayıtsız kalmak ve yanlı bir iyimserlik sergilemek sağlıklı bir yaklaşım olmayacaktır.Alınan tedbirlere uyup uymamama durumu kişilik özellikleri gibi faktörler ile de ilişkilendirilebilir. Şöyle ki, empatikdavranışlar izolasyon, hijyen ile daha fazla ilişkilendirilirken, bireycilik sosyal mesafeye daha az önem verme, kuralları reddetme eğilimi ile bağdaştırılmıştır.

Klinik Psikolog Tuğba Sarısakal’a verdiği kıymetli bilgiler için teşekkür ediyorum. Bir sonraki yazımıza kadar sağlıcakla kalın.